بررسی اثرات اقلیمی حدی بر میزان عملکرد در زعفران و تعیین مناطق مستعد کشت (مطالعه موردی: استان خراسان رضوی)

در بین محصولات کشاورزی، زعفران (crocus sativus l.) ازجمله ارزشمند ترین محصولاتی است که با توجه به ویژگی های خاص خود، امکان گسترش تولید و صادرات آن وجود دارد. در بیشتر مناطق کشور به علت نیاز آبی کم این محصول و سازگاری مناسب آن با شرایط محیطی، امکان کشت این گیاه میسر است. لذا در سال های اخیر سطح زیر کشت زعفران به خصوص در استان خراسان رضوی افزایش یافته است. در پژوهش حاضر آمار و اط?عات ماهیانه درجه حرارت حداقل، درجه حرارت متوسط، درجه حرارت حداکثر، اختلاف درجه حرارت شبانه روز، بارش، ساعات آفتابی و رطوبت نسبی در شهرستان های دارای کشت زعفران در استان خراسان رضوی در یک دوره 20 ساله به همراه عملکرد زعفـران در این دوره، جمع آوری و با استفاده از نرم افزار spss معادلات رگرسیون برآورد گردید. سپس با استفاده از معادلات به دست آمده و نرم افزار arcgis به پهنه بندی مناطق مستعد کشت زعفران پرداخته شد. نتایج نشان داد عملکرد زعفران به شدت تحت تأثیر عوامل اقلیمی بوده، اما این تأثیر بسته به اقلیم هر منطقه متفاوت است. همچنین بررسی نقشه های پهنه بندی ایجادشده بر اساس معادلات رگرسیونی ایجاد شده نشان داد که منـاطق جنوبی استان ازجمله شهرستان گناباد دارای بهترین موقعیت از لحاظ پارامترهای مورد بررسی برای کشت زعفران بوده و این عملکرد از جنوب به سمت نواحی شمالی استان روندی کاهشی داشت؛ به-طوری که شهرستان های مرکزی استان مانند تربت حیدریه، کاشمر و خواف دارای عملکرد متوسط و شهرستان های شمالی مانند قوچان دارای عملکرد نسبتاً ضعیف و تقریبا معادل نصف مناطق جنوبی استان بود همچنین مطابقت این نقشه ها با نقشه پهنه بندی عملکرد واقعی زعفران همبستگی بالای عملکرد زعفران با عوامل اقلیمی مورد مطالعه نشان داد.